سیمای پیامبر در شعر دوره انحطاط

فن مدایح نبوی، همانند هر فن شعری دیگر، در طی مراحل مختلف، دچار فراز و نشیب های متعددی شده است. به طوری که در اوایل، یعنی در عصر نبوت و خلفای راشدین رویکردی تقلیدی و تقلیدی- دینی به خود گرفت وبه وسیله پیشکسوتان این فن همچون کعب بن زهیروحسان بن ثابت، بنیان نهاده شد وبا الهام گرفتن از آیات قرآن کریم واحادیث وسنّت نبوی، مدح پیامبرr با گرایش جدیدی بنام گرایش دینی آغازشد. در دوره ی امویان وعباسیان، به علت اختلافات سیاسی و قدرت طلبی، مدایح نبوی با کم لطفی شاعران مواجه شد و بیشتر درضمن مدح اهل بیت ویا خلفا به آن پرداخته می شد . تا جایی که اگر مدایح اهل بیت وشاعرانی چون کمیت ودعبل ومهیاردیلمی نبودند، ازمدایح نبوی در عصر اموی و عباسی، چیزی باقی نمی ماند. در دوره ی انحطاط ( مغول - ممالیک - عثمانی ) به دلایل گوناگونی همچون اختلافات سیاسی، اجتماعی، دینی و مذهبی، دوران شکوفایی این فن شروع شد، وشاعران برجسته ای چون بوصیری، صفی الدین حلی و ابن نباته مصری، با طبع آزمایی خود دراین فن، آن را به اوج رسانیدند و درنتیجه، این فن به یک فن شعری مستقل با ساختارو ویژگی های خاص خود درمی آید. امّا در اواخر این دوره، یعنی عصر عثمانی این فن نیز همچون دیگر فنون شعری و ادبی، به انحطاط کشیده شده و به مصیبت آرایه های لفظی وصنایع بدیعی، گرفتار گردید وتا حد یک فن تعلیمی برای آموزش مسائل بدیعی و چیستان و... تنزّل پیدا کرد. در این نوشتارچگونگی شکل گیری مدایح نبوی وسیر تحوّل آن در دوره های مختلف، به ویژه دردوره ی انحطاط، ومضمون، شکل واسلوب شعری این مدایح وعلل گسترش این فن و بزرگان آن در دوره ی انحطاط، به همراه نمونه ی اشعار، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . کلید واژه ها: دوره ی انحطاط- اسلوب شعر- محمد